روش درمانی در طب اسلامی - مجله دور زمین

روش درمانی در طب اسلامی

نویسنده : سید محمد ظاهر محمدی

تغذیه درمانی و نگاه به نوع تغذیه، اساس و اصل تمام مکاتب پزشکی دنیا، از جمله مکتب پزشکی جامع اسلامی است. این بحث در طبّ جامع اسلامی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است که به بحث اطعمه و اشربه معروف است. بحث اطعمه و اشربه توجه خاصی به نوع، کیفیت و زمان مصرف غذا دارد.

1. تغذیه درمانی

تغذیه درمانی و نگاه به نوع تغذیه، اساس و اصل تمام مکاتب پزشکی دنیا، از جمله مکتب پزشکی جامع اسلامی است. این بحث در طبّ جامع اسلامی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است که به بحث اطعمه و اشربه معروف است.

بحث اطعمه و اشربه توجه خاصی به نوع، کیفیت و زمان مصرف غذا دارد.

طبّ جامع اسلامی تغذیة سالم و صحیح را ضامن سلامتی انسان می داند1 و به همین جهت اولین شیوه از هفت شیوه درمان جسمانی را به این امر مهم اختصاص داده است.2

در نظر گرفتن حلال و حرام بودن غذاها و نوشیدنی ها و چگونگی حلال شدن و حرام بودن آنها را فقط در تحقیق قواعد تغذیه ای اسلامی می توان به این سادگی و جامعی یافت و این بحث در سایر مکاتب تغذیه ای و درمانی یا مفقود است یا به صورت ناقص و طبق اعتقادات خرافی موجود است.3

2. گیاه درمانی

در طبّ جامع اسلامی در خصوص گیاه درمانی و کیفیت استفاده از گیاهان در شفابخشی تمام بیماری ها بحث مفصلی شده است.4 آیات و روایات و تحقیقات دانشمندان طبّ جامع اسلامی در این باره بسیار گسترده و کامل است، طوری که اگر کسی فقط در این روش از درمان پیروز به کسب تبحر و تجربه گردد، می تواند بسیاری از بیماری ها را درمان کند و در حرفه خود کامل گردد.5

3. حجامت درمانی

طبّ جامع اسلامی، حجامت را سومین ستون طبّ جسمانی قرار داده است و در خصوص حجامت که قدمت 5000 ساله یا بیشتر دارد،6 نظریه های نوینی را ارائه می دهد، از جمله این که:

- طبّ جامع اسلامی اصول سرّی این شیوه از طبّ را شرح داده است،

- روابط مختلف بین بدن و دنیا هستی در طیّ استفاده از این شیوه،

- روابط بین مایعات درون اعضاء و اجزای رئیسة بدن نسبت به ظاهر بدن و محیط اطراف،

- توجه به دفع شرّ موجودات غیر ارگانیک (امواج منفی) در طیّ انجام حجامت که با قرائت آیات و دعاهای خاصی انجام می گردد.

- شناسایی بی سابقة قسمت های حجامت بر روی بدن انسان

- معین نمودن رابطة بین حجامت در قسمت های مختلف بدن و درمان های خاص،

- معرفی زمان های مختلف (مفید یا مضر) به جهت انتخاب روز و ساعت و ماه و سال و حالت های مختلف فلکی و نجومی.

4. فصد درمانی

فصد درمانی (رگ زدن) همچون حجامت درمانی است که با تمام فصد درمانی های قبل از اسلام، هفت خصیصة متفاوت دارد. بعلاوه بیش از صدها خصیصة متفاوت با گرفتن خون وریدی که به وسیله سازمان انتقال خون در طبّ جامع اسلامی معرفی شده است، دارد.

5. سنگ درمانی

سنگ های موجود در طبیعت همچون گیاهان و حیوانات دارای خواصّ مهمّ طبی و غیرطبی هستند. دانشمندان امروزه به خوبی متقاعد شده اند که سنگ بر ماده اثرگذار است.

سنگ هم امواج را دگرگون می نماید و هم امواجی را از خود ساطع می نماید. در طبّ جامع اسلامی هر سنگی، هم به تنهایی معرفی شده7 و هم در زیر مجموعة سنگ های هم خانوادة خود تعریف شده است. حکمای اسلامی با استفاده از هزاران حدیث و روایت دربارة خواصّ سنگ ها که از چهارده معصوم(ع) روایت شده است، راجع به سنگ شناسی و کیفیت استفاده از سنگ ها بر اساس شناخت طبیعت8 آنها، تألیفات و تحقیقات گرانقدری دارند. نقش نگین معصومین دراین زمینه قابل اشاره است.

6. عطر درمانی

در هیچ مکتب درمانی قبل یا بعد از اسلام، و حتی در هیچ مذهبی به اندازة تعالیم مذهب اسلام، در خصوص عطرهای مختلف نظری ارائه نشده است، البته با مراجعه به کتب تدوین شده در خصوص عطر درمانی در طبّ جامع اسلامی، می توان با روحیات و علائم ظاهری و باطنی بیماری ها و کیفیت تأثیر مواد لطیف بر بدن آشنا شد و متوجه طبیعت مختلف عطرها و رایحه های گوناگون و اثرات آنها گشت. عطرها معمولاً به طور بسیار ظریف بر محرک های درونی بدن تأثیر می گذارند و موجب درمان می شوند. طبّ جامع اسلامی علاوه بر شناسایی طبیعت عطرها، این محرک های درونی را هم معرفی می نماید.

7. رنگ درمانی

در رنگ درمانی اسلامی اعتقاد بر این است که بسیاری از بیماری ها را می توان فقط با استفاده از رنگ درمان کرد. البته این درمان باید با مراعات تمام قواعد و اصول رنگ درمانی اسلامی انجام گردد.

شیوة اتنشاق رنگ که با استفاده از فنّ تجسّم خلّاق اعمال می گردد، یا به کار بردن مایعات رنگین یا استفاده از لباس ها، وسایل و سنگ ها با رنگی خاص که حالت تعادل را ایجاد می نمایند، در درمان بیماری ها مؤثّر است. البته امروزه تأثیرات انرژیک نامحسوس رنگ بر روی روح و جسم به اثبات رسیده است.9

در رنگ درمانی اسلامی اعتقاد بر این است که هر یک از رنگ ها دارای طیفی خاص است که با ردیفی از طول موج ها ارتباط دارد، یعنی صدها اختلاف رنگ جزئی و نامحسوس وجود دارد که حضرت علی(ع) در نهج البلاغه به آنها اشاره کرده است و در آیات و روایات در به کارگیری صحیح آنها توصیه شده است.

از آنجا که مقدار ارتعاش رنگ ها یکسان و بسیار شبیه به هم است همة آنها برای چشم انسان قابل رؤیت نیستند. کلمة نور که در برگیرندة انواع رنگ هاست، در آیات و روایات بسیار آمده است و در ابعاد مختلف رنگ درمانی با استفاده از منابع دینی و دستورات پایه ای طبّ جامع اسلامی این درمان صورت می گیرد.

طول موج رنگ بنفش کوتاه ترین طول موج است و از 380 تا 450 نانومتر بُرد دارد. رنگ قرمز دارای بلندترین طول موج و بُرد آن از 630 تا 730 نانومتر است.

رنگ ها به شیوه های مختلفی بر فکر، روح و جسم انسان تأثیر می گذارند که تمام این تأثیرات و کیفیت حصول آنها در رنگ درمانی طبّ جامع اسلامی بحث شده است.

پی نوشت ها :

1. ابنا بسطام نیسابوریین، طب الائمه، به اهتمام باسم محمود.

2. محسن عقیل، طب الائمه.

3. مامقانی، شیخ عبدالله، مرآت الکمال.

4. ابوعلی سینا، القانون فی الطب؛ عقیلی خراسانی، مخزن الادویه.

5. محسن عقیلی، الداء و الدواء.

6. پرفسور و اسبانت، آیو ـ ورا، به نقل از: الحجامـة و الطب، نوشتة احمد صباح.

7. ابوریحان بیرونی، الجماهر فی معرفـة الجواهر، نسخة کتابخانة مجلس.

8. سیّد جمیلی، الاحجاز الکریمـة؛ سید عاطف، الاحجاز الکریمة.

9. ماکس لوشر، روانشناسی رنگ ها، ترجمة ویدا آبی زاده.

ماهنامه موعود شماره 110منبع: راسخون