روایت ناگفته جاسوس بریتانیا از کودتای 28 مرداد ، نقش اشرف پهلوی در سرنگونی دولت مصدق چه بود؟
به گزارش مجله دور زمین، کشف اسناد گفتگویی قدیمی از یکی از افسران سرویس اطلاعات مخفی بریتانیا برای نخستین بار زوایای تاریک و پنهان کودتای 28 مرداد 1332 و نقش بازیگران داخلی و خارجی را در سرنگونی دکتر محمد مصدق روشن کرد.
به گزارش خبرنگاران به نقل از گاردین، مصاحبهیی که افسر MI6 در دهه 1980 انجام داده و در تلاش برای کشف اسناد تازه از کودتای 28 مرداد 32 پیدا شده، ثابت می کند چگونه بریتانیا سال ها کوشید آمریکا را برای مشارکت در کودتا و بازگرداندن شاه به تخت سلطنت ترغیب کند. ضمن اینکه سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا مامورانی داخل ایران داشت و چند نفر از کنندگان مجلس شورای ملی را با دادن رشوه فریفت؛ اسکناس هایی که داخل جعبه های بیسکوییت وارد ایران شده بود.
از سوی دیگر، ماموران ام آی سیکس و سیا با همکاری یکدیگر خواهر محمدرضا پهلوی را هم به استخدام درآوردند تا شاه بی میل را برای در دست دریافت دوباره قدرت و سرنگون کردن نخست وزیر محمد مصدق راضی و تشویق کند. نورمن دربی شایر در مصاحبهیی که سال 1985 با سازندگان مستند پایان امپراتوری: ایران انجام داد و البته قرار نبود هرگز پخش و استفاده شود، آشکارا به نقش بریتانیا و آمریکا در کودتای 28 مرداد 32 اعتراف کرده است.
دربی شایر که در 1953 رئیس ایستگاه جاسوسی ایران در قبرس بود، نپذیرفت در مستند تلویزیون گرانادا برابر دوربین بنشیند و طبعا آنچه او گفت، مستقیم در پایان امپراتوری: ایران استفاده نشد. متن مصاحبه سال ها پنهان مانده بود تا اینکه سازندگان مستند تازه کودتای 32 آن را یافتند و از اطلاعاتش بهره بردند. دربی شایر سال 1993 از دنیا رفت و روایت او از کودتای 28 مرداد از زبان رالف فاینس، بازیگر سرشناس انگلیسی بیان می شود.
مستند کودتای 32 چهارشنبه این هفته همزمان با شصت و هفتمین سالگرد کودتای 28 مرداد روی آنتن می رود. دربی شایر درباره آن کودتا چنین گفته بود: مصدق پس از رسیدن به مقام نخست وزیری نفت را ملی کرد و بر آتش تنش میان ایران و بریتانیا دمید اما دلیل اصلی اینکه جاسوسان ام آی سیکس برای سرنگون کردن مصدق به نتیجه رسیدند، نگرانی جدی و اطمینان از تسلط حزب توده و شوروی بر امور ایران بود. هر چند از این حزب فقط یک نفر در کابینه مصدق حضور داشت.
به گفته این مامور ارشد سرویس جاسوسی بریتانیا، مصدق شخصیتی ضعیف داشت و در بلندمدت قطعا تحت تاثیر حزب کمونیست قرار می گرفت. آنتونی ادن، معاون نخست وزیر بریتانیا در 1951 بدون در جریان گذاشتن مقام های ارشد خود ماموری به تهران فرستاد تا با خریدن کنندکان مجلس و دیگر چهره های پرنفوذ مصدق را ساقط کند. رابرت زنر حدود یک و نیم میلیون پوند که در جعبه های بیسکوییت با خود به ایران برده بود برای ماموریت خود هزینه کرد.
اشرف خواهر دوقلوی محمدرضا پهلوی بود که در 96 سالگی از دنیا رفت
او در سرنگون کردن نخست وزیر ناکام ماند و با دست خالی از تهران رفت. بعد قرار شد دربی شایر با روش هایی خشن تر وارد شود و البته با هزینه کمتر ماموریت ناتمام همکارش را به پایان برساند. این بار سرنگون کردن مصدق فقط 700 هزار پوند هزینه داشت و حساب همه آن را هم دربی شایر ثبت و ضبط کرد. او یکی از فرماندهان ارتش را با مقداری چای لیپتون به خدمت گرفت و سه برادر به نام رشیدیان را هم مامور انجام دادن برخی کارها به نفع شاه در تهران کرد.
با اخراج ماموران و جاسوسان انکلیسی از تهران به دستور مصدق، دربی شایر نقشه کودتا را در جیب خود گذاشت و آن را در بیروت به جاسوسان و ماموران سازمان سیا تحویل داد. هر چند آن زمان آمریکا چندان نمی خواست در کودتا دخالت کند و ام آی سیکس هم مایل نبود بدون همکاری سیا ماموریت را پیش ببرد. اوضاع برای دربی شایر وقتی بدتر شد که ژنرال جان سینکلر ریاست سرویس مخفی جاسوسی انگلیس را بر عهده گرفت؛ کسی دانسته هایش از خاورمیانه و ایران به اندازه کودک 10 ساله بود.
پس از ورود دوایت آیزنهاور به کاخ سفید در ژانویه 1953، موضع آمریکا در قبال ایران عوض شد. سیا و ام آی سیکس می دانستند بدون همکاری شاه کم تجربه و جوان برای امضای حکم برکناری مصدق، تمام تلاش ها برای موفقیت کودتا بی فایده خواهد بود. پس جاسوس های آمریکا و انگلیس به پاریس رفتند تا اشرف پهلوی را برای بازگشتن به تهران متقاعد کنند. ماموریت خواهر شاه این بود که به برادر اطمینان بدهد آمریکا و انگلیس با هم کودتا را پیش می برند.
دکتر محمد مصدق در دادگاه
دربی شایر و همتای آمریکایی اش با دادن وعده پول فراوان خیلی زود اشرف را راضی کردند و قرار شد خواهر شاه پس از یک هفته سفر به نیس، برای پرواز به تهران آماده شود. قدم بعدی ربودن تیمسار محمود افشارتوس، رئیس پلیس دولت مصدق در بهار 32 بود. افشارتوس ربوده شد اما با اشتباه یکی از ماموران محافظ و شلیک گلوله جان خود را از دست داد. اوضاع به هم ریخت و پس از برداشته شدن چند گام اشتباه دیگر در آغاز، پایان کودتا به ثمر نشست.
دکتر محمد مصدق پس از کودتای 28 مرداد 1332 دستگیر و محاکمه شد و 14 سال آخر عمر خود را در بازداشت خانگی گذراند.
منبع: همشهری آنلاین