یافته هایی تازه از مجموعه شیخ شهاب الدین اهری - مجله دور زمین

به گفته این باستان شناس، در دوره های بعدی خصوصا دوره های تیموری و صفوی، الحاقاتی به این مجموعه اضافه نموده شده و به شکل کنونی درآمده و براساس شواهد موجود در اطراف این بقعه، مجموعه بناهای عام المنفعه نظیر کاروانسرا، حمام، آب انبار و بعضی فضاهای رفاهی وجود داشته که امروز از هیچ کدام اطلاعاتی در دست نیست.

کاظم پور با اشاره به دخالت مستقیم نیروهای عثمانی و روس به ترتیب در دوره صفویه و قاجار در تخریب و نابودی این مجموعه، گفت: بسیاری از آثار ارزشمند و فضاهای این مکان از بین رفته و امروزه فقط خانقاه برای ما به یادگار مانده است.

وی اضافه نمود: در دوره های مختلف تاریخی استفاده از این مکان به اسم مکانی مقدس برای تدفین باعث تبدیل بخش های مختلف آن به گورستانی عظیم شده که همین امر آثار بر جای مانده را به شدت دچار آسیب نموده است.

عضو هیات علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز در تشریح مراحل اجرای برآورد بقعه شیخ شهاب الدین اهری پس از دریافت مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، به انجام مطالعات و آنالیز های میدانی قبل از انتخاب موقعیت گمانه ها به علت وسعت محل اشاره نمود و گفت: مجموعا در زمان مقرر 20 گمانه در بخش های مختلف مجموعه ایجاد شده که از این تعداد 9 گمانه بدون آثار و 11 گمانه دارای آثار بودند.

این باستان شناس با اشاره به نتایج برنامه برآورد مجموعه شیخ شهاب الدین اهری، اظهار کرد: این مجموعه بالای یک پشته و تپه شنی مدوری که شیب آن تا اطراف رود اهرچایی امتداد می یابد ایجاد شده است که به علت قرارگیری در ارتفاع بالا و نزدیکی به رود اهرچایی دارای هوایی بسیار متبوع بوده و علاوه بر آن یکی از تپه های مرتفع در دشت اهر است که به تمام نقاط شهر احاطه کامل دارد.

وی اضافه نمود: در دوره های مختلف تاریخی، این مکان مورد توجه قرار گرفته و به دور از هیاهوی شهری مکانی مناسب برای انجام بعضی مراسم های دینی و ملی را فراهم آورده است.

کاظم پور گفت: به علت موقعیت استراتژیک این تپه در مرحله اول، فرض بر این بود که این منطقه در دوره قبل از اسلام خصوصا دوره اورارتو هم مورد استفاده بوده است، ولی در برآورد معین شد این مکان نه تنها در این دوره مورد استفاده نبوده، بلکه در هیچ دوره از تاریخ در آن استقراری وجود نداشته و تنها مکانی مذهبی برای برگزاری مراسم ها و تدفین شخصیت های عظیم ملی و مذهبی منطقه بوده است.

این باستان شناس ادامه داد: این که تدفین از چه دوره ای در این مکان صورت گرفته نیازمند کاوش های بیشتر باستان شناسی است، ولی در برآورد کشف داغ مقبره ای از دوره سلجوقی نشان می دهد که حتی پیش تر از دوره ایلخانی، این مکان برای تدفین انتخاب و تدفین هایی در این قسمت صورت گرفته است.

کاظم پور گفت: شواهد باستان شناسی نشان می دهد همزمان با دوره ایلخانی در بخش های مختلف این بقعه بناهایی وجود داشته که در ارتباط با مجموعه بنا و بنای فعلی بوده، ولی در دوره های مختلف به علت دخالت های انسانی از بین رفته اند.

مجموعه شیخ شهاب الدین اهری از جمله آثار استان آذربایجان شرقی است که چندین بار پیشنهاد ثبت جهانی آن به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیشنهاد داده شده است. این درحالی است که در حریم این بقعه ساخت و سازهایی صورت گرفته است. دی ماه سال 99 هم دادستان عمومی و انقلاب اهر لازمه ثبت جهانی شدن بقعه شیخ شهاب الدین اهری را در مرحله اول، آزادسازی حریم آن دانسته بود.