سرطان پانکراس چیست؟؛ علت، علائم و راه های درمان - مجله دور زمین

خبرنگاران | سرویس سلامت - سرطان پانکراس یکی از شایع ترین سرطان های بدن است که غدد درون ریز و برون ریز را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری معمولا علائم خود را تا مراحل پایانی نشان نمی دهد. به همین دلیل، مدیریت آن سخت و سخت است. در این مطلب به طور مفصل راجب این نوع سرطان صحبت خواهد شد.

در صورتی که مطالعه قسمت خاصی از این مطلب مد نظر شماست، با انتخاب عناوین ارائه شده در فهرست موضوعی زیر به موضوع دلخواه خود برسید.

• معرفی
• انواع
• عوامل خطر
• تشخیص
• درمان

معرفی

پانکراس یا لوزالمعده یک اندام 6 اینچی است که پشت شکم و نزدیک کیسه صفرا قرار گرفته است. این اندام شامل غددی است که مایع صفرا، هورمون ها و انسولین را فراوری می نماید. سرطان پانکراس، غدد درون ریز و یا غدد برون ریز را تحت تأثیر قرار می دهد.

• غدد برون ریز مایعات یا آنزیم هایی فراوری می نمایند که وارد روده شده و به هضم چربی، پروتئین و کربوهیدرات یاری می نمایند. این غدد بیشترین قسمت پانکراس را شامل می گردد.
• غدد درون ریز خوشه های کوچک سلولی هستند که به آنها جزایر لانگرهانس گفته می گردد. آنها هورمون انسلین و گلوکاگون را در جریان خون آزاد می نمایند بنابراین می توانند سطح قند خون را کنترل می نمایند. زمانی که آنها خوب عمل ننمایند بیماری دیابت ایجاد می گردد.

انواع

دو نوع مختلف از سرطان پانکراس بسته به این که سرطان شما غدد درون ریز یا غدد برون ریز را تحت تأثیر داده وجود دارد. این دو نوع سرطان فاکتورهای خطرناک، عوامل، علائم، آزمایشات تشخیصی، درمان و چشم انداز متفاوتی دارند.

1. سرطان غدد برون ریز

تومورهای که غدد برون ریز را تحت تأثیر قرار می دهند معمول ترین نوع تومورهای پانکراس هستند. این تومورها ممکن است بدخیم یا خوش خیم باشند. تومورهای خوش خیم نام دیگری دارند و به آنها کیست نیز گفته می گردد. با این حال بیشتر تومورهای پانکراس بدخیم و سرطانی هستند. انواع مختلف سرطان پانکراس می تواند کارهای غدد برون ریز را تحت تأثیر منفی قرار دهد

انواع مختلف تومور غدد برون ریز شامل این موارد هستند:

• آدنوکارسینوم که معمولا در سلولهای غده در مجرای پانکراس شروع می گردد
• کارسینوم سلول اسینار که در سلولهای آنزیمی پانکراس شروع می گردد.
• سرطان آمپولاری که در مجرای صفراوی و مجرای پانکراس شروع می گردد و در دوازدهه روده کوچک ادامه می یابد
• کارسینوم سلول-سنگفرشی
• کارسینوم سلول غول پیکر

2. سرطان غدد درون ریز

تومورهایی که غدد درون ریز را تحت تأثیر قرار می دهند، نورواندوکرین یا تومورهای جزایر لانگرهانس نام دارد. این نوع سرطان تقریبا غیر معمول است. نام این سرطان ها از نوع هورمون هایی که فراوری می نماید نام گذاری شده است.

این نوع غده ها شامل این موارد هستند:

• انسولونیما (انسولین)
• گلوکاگونوما (گلوکاگون)
• گاسترینوما (گسترین)
• سوماتوستاتینوما (سوماتوستاتین)
• ویپوما(پیپید روده ای فعال یا ویپ)

بیشتر این تورمورها خوش خیم هستند اما تومورهای مختل نماینده می توانند بدخیم باشند که به آن کارسینوم جزایر لانگرهانس می گویند.

عوامل خطرناک

دانشمندان هنوز دقیقا علت رشد سلولی غیرقابل کنترل در پانکراس را نمی دانند اما توانسته اند دلایل احتمالی برای آن بیان نمایند.

1. عوامل ژنتیکی

ایجاد آسیب و تغییرات در دی ان ای افراد می تواند باعث ایجاد مشکل در ژن هایی گردد که وظیفه کنترل تقسیم سلولی را برعهده دارند. تغییرات ژنتیکی ارثی می تواند در خانواده ها انتقال یابد و بر این اساس شواهدی وجود دارد که نشان می دهد سرطان پانکراس می تواند در خانواده ها به یاری ژنتیک انتقال یابد. دیگر تغییرات ژنتیکی نیز به سبب در معرض بودن محرک های محیطی و از جمله تنباکو به وجود می آید. افرادی که سندروم های ژنتیکی خاص دارند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پانکراس هستند.

این نوع سندروم ها شامل این موارد هستند:

• سندروم سرطان تخمدان و سینه ارثی
• ملانوما
• پانکراتیت
• سندروم لینچ

2. جنسیت

سرطان پانکراس بیشتر در مردان دیده می گردد، اما این اختلاف چندان زیاد نیست.

3. سموم محیطی

موادی که می توانند ریسک ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش دهند شامل این موارد هستند:

• سموم شیمیایی
• رنگ ها
• مواد شیمیایی که در تصفیه فلز کاربرد دارند

وقتی که بدن با این مواد سرطان زا روبرو می گردد، رادیکال های آزاد تشکیل می شوند. این مواد سلولها را با آسیب روبرو می نمایند و توانایی عملکرد طبیعی آنها را تحت تأثیر قرار می دهد. نتیجه این مشکل ایجاد رشد سرطانی است.

4. فاکتورهای دیگر پزشکی

سن یک فاکتور خطرناک مهم است به خصوص اگر بالای 60 سال باشد. دانشمندان همچنین بین سرطان پانکراس و دیگر بیماری ها پیدا نموده اند. این بیماری ها شامل این موارد هستند:

• سیروز یا تشمع کبدی
• عفونت شکم با باکتری عامل زخم معده
• دیابت نوع یک
• پانکراتیت مزمن یا التهاب پانکراس
• ورم لثه و بیماری های مرتبط با سلامت دندان

5. فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی

بعضی از فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی عباتند از:

• کشیدن سیگار و در معرض دود تنباکو قرار دریافت
• اضافه وزن و عدم ورزش
• رژیم غذایی که مملو از گوشت قرمز زیاد بوده و چربی زیادی داشته باشد و از میوه جات و سبزیجات در آن استفاده نشده باشد.
• استعمال زیاد الکل که نتیجه آن پانکراتیت مزمن است که یک فاکتور خطرناک برای سرطان پانکراس محسوب می گردد.

علائم

سرطان پانکراس را یک بیماری خاموش می دانند چرا که علائم این بیماری در مراحل پایانی خود را نشان می دهد. تومورهای پانکراس معمولا بسیار کوچک هستند و به همین دلیل، علائمی را نشان نمی دهند و حتی علائم بیماری در مراحل آخر نیز معین و دقیق نیستند. با این حال زمانی که سرطان رشد می نماید ممکن است این علائم مشاهده گردد:

• درد در قسمت بالایی شکم به دلیل این که تومورها به عصب ها فشار می آورند
• یرقان زمانی که مجرای صفراوی و کبدی باعث ایجاد زردی بدون درد صورت و چشم ها و نیز تیرگی ادرار می شوند.
• بی اشتهایی، تهوع و استفراغ
• کاهش قابل توجه وزن و ضعف
• مدفوع کمرنگ یا خاکستری

به هرحال باید توجه داشت که تعدادی از بیماری های دیگر وجود دارند که می توانند همین نشانه ها را داشته باشند به همین دلیل یک پزشک نمی تواند سرطان پانکراس را تا مراحل پایانی شناسایی کند. دیگر علائم احتمالی شامل این موارد هستند:

• تروسو هنگامی که لخته های خون خود بخود در رگ های خونی، رگ های عمیق سینه ها و پاها و یا سایر رگ های سطحی ایجاد می گردد.
• افسردگی بالینی که معمولا در افراد پیش از تشخیص بیماری بوجود می آید.

سرطان جزایر لانگرهانس یا نورواندوکرین در پانکراس می تواند باعث فراوری بیش از حد انسولین یا هورمونها توسط پانکراس گردد.

فرد ممکن است در این حالت چنین نشانه هایی را مشاهده کند:

• خستگی و سرگیجه
• لرز
• اسپاسم عضله
• اسهال

سرطان پانکراس بسته به این که در کدام قسمت پانکراس تومور قرار گرفته است به طور متفاوتی خود را نشان می دهد. آیا این تومور در قسمت سر پانکراس است یا در قسمت دم آن؟ تومورهایی که در قسمت دم آن قرار گرفته است به احتمال زیاد باعث درد و کاهش وزن می شوند. آنطرف تومور هایی که در قسمت سر آن ایجاد می گردد، می تواند باعث مدفوع زیاد، کاهش وزن و زردی شوند. در صورتی که سرطان پخش گردد یا متاستاز کند، علائم جدید در مناطق تحت تأثیر قرار گرفته و قسمت های دیگر بدن دیده می گردد.

چه زمانی با پزشک دیدار کنیم؟

همانگونه که گفته شد، علائم سرطان پانکراس تا مراحل پایانی خود را نشان نمی دهد. اگر شما یرقان و یا دیگر علائم غیرعادی را در خود مشاهده می کنید، حتما باید با پزشکتان مشورت کنید. اگر شما در خانواده سابقه سرطان پانکراس دارید و یا در معرض فاکتورهای خطرناک یاد شده قرار گرفته اید و نگران احتمال ابتلا و رشد این بیماری هستید، باید با یک پزشک دیدار کنید. آنها احتمالا برای شما آزمایش عکسبرداری را تجویز می نمایند.

تشخیص

پزشک از شما درباره علائم بیماری، سابقه خانوادگی و پزشکی سوال پرسیده آزمایش فیزیکی بر روی شما انجام خواهد داد. همچنین پزشک شما ممکن است برای شما آزمایشاتی را تجویز کند.

ارزیابی علائم بیماری

پزشک توجه خاصی به علائم فیزیکی بیماری مانند موارد زیر دارد:

• درد شکم و کمر
• کاهش وزن
• اشتهای کم
• خستگی
• کج خلقی
• مسائل گوارشی
• عظیم شدن کیسه صفرا
• لخته شدن خون، ترومبوز سیاهرگی عمقی یا آمبولی ریه
• ناهنجاریهای بافت چربی
• دیابت
• تورم غدد لنفاوی
• اسهال یا مدفوع چرب
• یرقان

• دیابت نوع 1، تروسو، و پانکراتیت های اخیر نیز می تواند علائمی از وجود بیماری باشد

آزمایش لابراتوری

آزمایش های معمول شامل این موارد هستند:

• آزمایش خون
• آزمایش اوره
• آزمایش مدفوع

آزمایش خون می تواند ماده شیمیایی که سلولهای سرطانی پانکراس به خون آزاد می نمایند را شناسایی کند. آزمایش عملکرد کبد نیز مسدود بودن مجرای صفراوی را آنالیز می نماید.

آزمایش های تصویری

پزشک شما ممکن است آزمایشات تصویری را برای تشخیص این که آیا تومور وجود دراد یا خیر تجویز کند و در صورت تشخیص آن بتواند شدت و پیشرفت تومور را مشخص کند.

آزمایش های تصویری معمول شامل این موارد هستند:

• سونوگرافی و یا سونوگرافی آندوسکوپیک
• سی تی اسکن، ام آر آی، پت اسکن
• ایکس ری و احتمالا همراه با باریوم
• آنژیوگرافی
• بافت برداری

بیوپسی

این عمل می تواند تشخیص پزشک را تأیید کند. پزشک در این عمل نمونه های کوچک بافتی را برای آزمایش زیر میکروسکوپ برمی دارد.

راه های درمان

درمان سرطان به عوامل گوناگونی بستگی دارد:

• نوع سرطان
• مرحله سرطان
• سن، شرایط سلامتی و ویژگی های شخصیتی بیمار
• انتخاب های شخصی افراد

جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی معمول ترین گزینه ها هستند.

جراحی

در جراحی پزشک می تواند همه و یا قسمتی از پانکراس را بردارد. اگر سلولهای سرطانی در یک قسمت وجود داشته باشند و سرطان در مراحل اولیه خود باشد، امکان درمان کامل آن وجود دارد. هرچه شدت پخش سلولها بیشتر گردد، از بین بردن سرطان سخت تر می گردد. به همین دلیل است که گفته می گردد تشخیص سریع برای هرگونه سرطان بهترین درمان است.

1. جراحی ویپل

اگر قسمت تحت تأثیر قرار گرفته پانکراس شما قسمت بالایی آن باشد این نوع جراحی معمول ترین جراحی تجویزشده خواهد بود. در این جراحی، جراح قسمت سر پانکراس و شاید کل پانکراس را همراه با قسمتی از شکم، دوازدهه، غدد لنفاوی و دیگر بافت ها جدا می نماید. این یک فرآیند پیچیده و ریسک دار است. عوارض آن را می توان عفونت، خونریزی و مسائل مرتبط با شکم دانست.

2. پانکراتکتومی دیستال

در این جراحی جراح قسمت دم پانکراس و گاهی دیگر قسمت های پانکراس همراه با طحال را جدا می نماید. پزشکان معمولا این روش را برای درمان تومورهای جزایر لانگرهانس و نورواندوکرین تجویز می نمایند

3. پانکراتکتومی کامل

در این روش جراح همه پانکراس و طحال را خارج می نماید. امکان زندگی بدون پانکراس وجود دارد اما ممکن است باعث ایجاد بیماری قند خون گردد چرا که بدن دیگر نمی تواند انسولین فراوری کند.

4. جراحی تسکینی

جراحی تسکی گزینه ایست که در هنگامی از آن استفاده می گردد که امکان از بین بردن سرطان در پانکراس وجود نداشته باشد. اگر مسدودیتی در مجرای صفراوی و یا دوازدهه وجود داشته باشد، جراح یک راه ایجاد می نماید تا صفرا بتواند به ترشح خود از کبد ادامه دهد. این کار باعث می گردد درد و مسائل گوارشی به حداقل برسد.

یک راه دیگر برای بهبود مسدودیت مجرای صفراوی ایجاد استنت کوچک در صفرا است تا آن را باز نگه دارد. در این روش از آندوسکوپی استفاده شده و نیازی به جراحی باز نیست.

شیمی درمانی برای سرطان پانکراس

شیمی درمانی یک نوع درمان است که با مداخله در فرایند رشد سلولها که باعث افزایش سلولهای سرطانی می گردد، با سرطان مبارزه می نماید. وقتی این دارو در بدن حرکت می نماید می تواند سرطان که گسترش پیدا نموده را درمان کند.

درمان از طریق شیمی درمانی به صورت چرخه ای انجام می گردد و بدن زمان دارد تا در دوزهای مختلف درمان گردد.

عوارض جانبی این درمان شامل این موارد است:

• ریزش مو
• تهوع و استفراغ
• خستگی

در درمانهای ترکیبی از انواع مختلف شیمی درمانی و یا ترکیب شیمی درمانی با دیگر گزینه های درمانی استفاده می گردد. داروی شیمی درمانی که پزشکان معمولا از آن برای درمان سرطان پانکراس استفاده می نمایند، جمسیتابین است. معمولا فرد مبتلا هفتگی و به صورت تزریق وریدی این دارو را مصرف می نماید. شیمی درمانی ادجووَنت نوعی از شیمی درمانی است که پس از جراحی انجام می گردد. هدف این نوع شیمی درمانی کشتن هرگونه سلول سرطانیست که باقی مانده است. شیمی درمانی تسکینی نیز با هدف بهبود کیفیت زندگی افراد در مسوح بالای سرطان انجام می گردد.

زیست داروها، مواد جدیدی هستند که قسمت های خاصی از سلولهای سرطانی را هدف قرار می دهد. از آنجایی که این روش همه قسمت های بدن را تحت تأثیر قرار نمی دهد، عوارض جانبی کمتری دارد. داروهایی مانند ارلوتینیب توانسته به یاری بعضی افراد با سرطان پیشرفته پانکراس بیاید. افراد این دارو را به صورت دهانی مانند قرص مصرف می نمایند.

رادیوتراپی

رادیوتراپی با متمرکز کردن اشعه های پرنرژی، سلولهای سرطانی را از بین می برد. فرد مبتلا در حالت عادی برای سرطان پانکراس 5 روز در هفته و 5 الی 6 هفته تحت درمان رادیوتراپی قرار می گیرد. به عنوان یک درمان تسکینی، رادیوتراپی می تواند درد یا مسائل گوارشی را در زمانی که مسدودیتی در مجرای صفراوی و یا دوازدهه وجود دارد، التیام دهد.

عوارض جانبی این نوع درمان شامل این موارد است:

• تغییرات پوستی خفیف شبیه آفتاب سوختگی و تیرگی
• تهوع، استفراغ و یا اسهال
• خستگی
• بی اشتهایی
• کاهش وزن

بیشتر عوارض جانبی این درمان چند هفته پس از درمان خود را نشان می دهند.

درمان با باکتری

در سال 2013، دانشمندان یافته هایی را منتشر کردند که طی یک آزمایش از باکتری ها برای انتقال رادیوایزوتوپ ها که معمولا در درمان سرطان و به خصوص سرطان پانکراس استفاده می گردد، استفاده کردند. نتایج نشان داد که انتشار تومورهای ثانویه به شدت کاهش داشت. سلولهای سرطانی تمایل کمتری به انتشار داشتند و نسبت به دیگر درمان ها درد و عوارض جانبی را تجربه نکردند.

آیا فردی را می شناسید که به این سرطان مبتلا شده باشد؟ نظرات و تجربیات خود را در انتهای این صفحه در قسمت ارسال نظر با ما و سایر مخاطبان خبرنگاران به اشتراک بگذارید.

برگرفته از: medicalnewstoday