اولین بار ناصرالدین شاه جوراب را وارد ایران کرد، در این نقاط جوراب بافی سنتی رواج دارد - مجله دور زمین

به گزارش همشهری آنلاین، این روز ها هوای بیشتر استان های کشور سرد و برفی است. مسلما نوع پوشش در این روز ها برای گرم نگه داشتن بدن اهمیت بسیاری دارد؛ یکی از این موارد جوراب است.

جالب است بدانید که جوراب نیز برای خود تاریخچه ای دارد. به عنوان نمونه شهری کوچک با نام فورت پین به مرکز جوراب دنیا معروف است. در این شهر از اواخر سال 1800 میلادی با ورود ماشین آلات جوراب بافی تا کنون کارخانه های جوراب بافی بسیاری فعالیت می نمایند.

جالب است که بدانید، اولین بار ناصرالدین شاه قاجار جوراب را در سال 1306، به عنوان سوغاتی از انگلستان برای همسران و دختران خود به ایران آورد.

در آن موقع جوراب جزو لباس های گران قیمت محسوب می شد که اعیان از آن استفاده می کردند، اما کم کم بین طبقات پایین تر جامعه ایرانی هم رواج یافت.

گفته می گردد که نخستین کارخانه جوراب بافی در ایران نیز در سال 1333 به وسیله فردی به نام خلیل رحیمی افتتاح شد؛ سال 1345 نیز ماشین های جوراب بافی ایتالیایی و چینی وارد ایران شدند؛ سپس در سال 1350 از آن ها کپی برداری و واردات ماشین آلات جوراب بافی قطع شد. از سال 1370 هم ماشین های کامپیوتری به بازار ایران وارد شدند که همه نوع جورابی به وسیله این دستگاه ها شامل زنانه، مردانه و بچگانه فراوری می گردد.

البته تا قبل از آن زنان ایرانی خودشان جوراب را می بافتند؛ که جنس بیشتر آن ها از پشم گوسفند و شتر بود، جوراب ابریشمی هم به ندرت بافته می شد.

هنوز هم در منطقه ها روستایی و عشایری ایران که زمستان هایی سرد و طولانی دارند جوراب بافی رواج دارد. در این منطقه ها جوراب پشمی با پنچ میل بافتنی در نقوش زیبا و رنگ هایی شاد بافته می گردد که منبع درآمدی به ویژه برای زنان روستایی نیز است.

بافت جوراب با 5 میل بافتنی:

زنان سینه به سینه این هنر را آموخته و به نسل بعدی انتقال داده اند. استفاده از طرح ها و نقوش در بافت جوراب ها نیز از گذشته تا به امروز به جای مانده است. مثلا نقوش انسانی به ندرت در این جوراب های دستبافت دیده می گردد. ولی نقش حیوانات، پرندگان، درختان و گیاهان همچنان پرکاربرد است.

به عنوان نمونه شما اگر به ماسوله گیلان سفر کنید بی شک با زنانی میل بافتنیِ به دست روبرو می شوید که کنار خانه های پلکانی خود نشسته اند و جوراب پشمی می بافند که تنوع بسیاری هم دارد. برای بافت این نوع جوراب از پشم حیوانات استفاده می نمایند.

زنی سالمند در حال بافت جوراب پشمی در ماسوله

این جوراب ها بسیار گرم و مناسب زمستان هستند که هواداران خاص خود را دارند. جوراب هایی با طرح هایی، چون آینه پشت، عروس، چشم و ابرو، عقرب و ...

بی شک اغلب ما یک بار هم که شده عکس یا فیلمی درباره میرزاکوچک خان جنگلی و نهضت جنگل دیده ایم؛ اگر به پاپوش آن ها توجه نموده باشیم؛ پاپوش های پشمی یا همان جوراب های پشمی آن ها را دیده ایم که معمولا با نواری پشمی یا پاتاوه تا زیر زانوی آن ها می رسید. این خود گواه کاربرد فراوان جوراب پشمی بین گیلانی ها است.

زنان در دیگر منطقه ها ییلاقی و کوهستانی گیلان نیز جوراب پشمی می بافند.

مانند آبچالکی در لنگرود یا ملومه از روستا های استان گیلان که در شهرستان سیاهکل و بخش دیلمان واقع شده است. چنانچه سری به این روستا ها بزنید بعضی زنان را مشغول بافت و فروش جوراب پشمی خواهید دید.

زنی اهل روستای ملومه درحال بافتن جوراب:

جوراب دستبافت در شهسوار مازندران نیز همچنان رونق دارد. زیرا این شهر که در منطقه سه هزار واقع شده است، زمستان های بسیار سختی دارد، به همین علت پوشیدن جوراب پشمی بین مردم این منطقه کاربرد بسیاری دارد که با طرح ها و رنگ های بسیار زیبا به وسیله زنان این منطقه بافته می گردد.

جوراب بافی از صنایع دستی روستای آلاشت از توابع سواد کوه نیز است. هنوز زنان آلاشتی برای بافت جوراب از پشم گوسفند استفاده می نمایند. زیرا با توجه به آب و هوای سرد و کوهستانی آلاشت جوراب های دستباف برترین پاپوش گرم برای فصول سرد است.

اگر شما به آلاشت سفر کنید در نزدیکی موزه آلاشت با یک کارگاه جوراب بافی و جاجیم بافی روبرو می شوید که زنان روستایی در کارگاه موزه مشغول بافتن جوراب هستند. جوراب های چکمه ای یا ساق بلند مخصوص این منطقه است که با نقش های متفاوتی با نام های محلی مختلف عرضه می شوند. بعضی نقوش حیوانی این جوراب ها با نام های غازگَلی، کوتری، مهر خفته، پاپلی و بلبلک شناخته می شوند؛ نقوش گیاهی نیز با طرح هایی مانند برگ دار نامیده می شوند.

دستگاه نخ ریسی برای بافت جوراب و جاجیم در آلاشت:

جوراب بافی سنتی در کامیاران کردستان نیز رواج دارد. کردستان پراز منطقه ها کوهستانی است که سرمای طاقت فرسایی دارند، برای همین بافت جوراب پشمی در آنجا هم رایج است. از طرفی، چون مردم این منطقه ها دامدار هستند تهیه پشم گوسفند و بز برای بافت جوراب پشمی آسان است. از نقش های خاصی در بافت این نوع جوراب ها استفاده می گردد؛ مانند شمامه، حیوانات منطقه و اشکال هندسی مختص به گذشته های دور.

جوراب های پشمی در دیگر منطقه های مانند آذربایجان، خراسان، زنجان و همدان نیز در طرح ها و نقوش بسیار زیبایی بافته می گردد.

جالب اینجاست که امروزه جوراب های پشمی آنقدر خواستار پیدا نموده است که در فروشگاه های آنلاین و بسیاری از جوراب فروشی های مدرن نیز با قیمت های مختلف تا مثلا 300 هزار تومان هم به فروش می رسد. این قیمت ها به نسبت مواد اولیه و طبیعی این جوراب ها نه تنها گران نیست، بلکه برای حفظ این صنایع دستی ضرورت هم است.